November 1936 (4bis); de eerlijkheid van de eerloosheid

Omdat het internationaal gezien roerige tijden zijn, die alleen nog maar roeriger zullen worden, blijven we nog even bij de brief van Pieter die meer Europees nieuws aanstipt. 

Hij heeft in de krant gelezen over de Spaanse troepen die het centrum van Madrid proberen in te nemen, maar het moet wel een grote plaats zijn, als je daar al 4 dagen over moet doen. 

'De opinies die ik zoo hoor zijn dat het nog een heele lange worsteling kan worden. Vooral als het waar is dat Rusland ook een duit in het zakje doet.'

Omdat het nieuws van de inname met grote koppen in de krant stond, terwijl er nauwelijks terrein is gewonnen schrijft Pieter.

'Dergelijke berichtgeven is dan ook oorzaak dat niemand veel van de schreeuwende koplijnen gelooft.'

En meer over de stand der Europese ontwikkelingen:

'Ik las in de N.R.C. een en ander over dat boek van maarschalk De Bono, n.b. mét voorwoord van Mussolini.* Van zoo'n afwezigheid van alle moraal sta je gewoon versteld. Dat boek is de eerlijkheid van de eerloosheid. En zoo knoeit men in de huidige politiek maar verder met allerlei onberekenbare factoren. Want in welke richting de volgende sprong van Duitschland zal zijn daar moet men ook maar naar raden.'

Pieter ziet de bui al hangen en mijmert over zijn eigen vluchtroute.

'Als er van mijn verschillende ijzers die nu in 't vuur zijn de helft komt van hetgeen mogelijk is, dan geloof ik dat ik naar Madeira ga verhuizen. Daar is 't warmer en ook goedkoop en je bent een eindje verder van de Europeesche onrust verwijderd. Als dan de onderlinge vriendelijkheid van de Europeesche mogendheden het Suez-kanaal in de lucht heeft laten vliegen in dien tusschentijd, dan komen de Indische verlofgangers het eerste bij mij langs. Die imperiale neigingen van Mussolini zijn toch niet te beteugelen, dus zoodra Engeland zich voldoende her-bewapend acht komt er in de Middellandsche Zee mot, daar kan je zeker van zijn.'

Een andere onderwerp dan:

'11 November is Sint Maarten. Dat zijn van die benamingen zooals je ze vroeger tegen kwam in romannetjes en verhalen van Andriessen en Van Lennep.** E. Gerdes niet te vergeten.*** St. Maarten wordt hier herdacht met kastanjes en wijn. Ik mocht ook meedoen, want de loopjongen van beneden bracht me een schaaltje gepiepte kastanjes, heet van de naald. Nu had ik van m'n liter wijn van Frits' verjaardag en 'n dronk op 5 November, nog een staartje over. Dus heb ik in m'n eentje geproost op de verjaardag van mijn vriend Chambers, van Sint Maarten en van de Wapenstilstandherdenking.' 

Ik mag hopen dat het hier port betreft en geen gewone rode wijn, want als die twee weken ontkurkt is geweest....

Ik kom nog even terug op die loopjongen, want Pieter schrijft nog:

'De buren van de 1ste verdieping hebben gelukkig weer een dienstbode. D.w.z. ik ben blij voor de oude slagerstante, want ik zal er niet veel nut van hebben. De nieuwelinge is een matrone van tusschen de 40 en 50 zou ik zoo denken, groot, zwaar, log en langzaam. Die loopt ook al of het verplaatsen van haar lichaam een onvermijdelijke last is, zoodat als ik water noodig heb ik haar maar niet eens vraag en liever de loopjongen bij de kop neem.'

* Emilio De Bono schopte het aan het eind van de Eerste Wereldoorlog tot luitenant-generaal en werd lid van het Italiaanse elitecorps. In 1921 sloot hij zich aan bij de fascistische partij van Mussolini om meteen daarna te worden gekozen in de Kamer van Afgevaardigden. In 1936 werd deze veelvuldig onderscheidde legerleider maarschalk van Italië. Het feit dat zijn boek een voorwoord van Mussolini had is opmerkelijk, omdat De Bono in 1943 een motie steunde voor afzetting van deze dictator. Hierdoor werd hij onder huisarrest geplaats en vervolgens bij een 'showproces' als verrader aangemerkt om op 78-jarige leeftijd ter dood te worden veroordeeld. Het boek dat hij schreeft heeft (in het Engels) de titel: Anno XIIII; The conquest of an empire, met inderdaad een voorwoord van Mussolini. Het werk bevat een verslag van Bono's werk ter voorbereiding op de Italiaans-Ethiopische oorlog en de eerste periode daarvan. 

** Pieter Jacob Andriessen (1815-1877) was schrijver en onderwijzer (in Amsterdam). Zijn eerste boeken bracht hij uit onder pseudoniem Pieter Jacobsz, waaronder Adolf of de verloren zoon. Zou dat de inspiratie voor de naam van Frits'broer zijn geweest?

Die andere Jacob (van Lennep) naast schrijver/dichter ook taalkundige en politicus, leefde in dezelfde periode. Lees hier meer over hem.

*** Eduard Gerdes (1821-1898) was, samen met Andriessen in de tweede helft van de 19e eeuw een geliefd jeugdboekenschrijver. Hij was tevens evangelist en predikant (in Haarlem en Doetinchem). Hij schreef Bijbelse vertellingen, reisverhalen en diverse leerboeken (vreemde talen). Er ruist langs de wolken een lieflijke naam, is een van zijn bekendste liederen. Waarom doet me dat nou aan Toon Hermans denken?