November 1936 (4); wederkerig nihil

Ja hoor, hij gaat, en het bevalt kennelijk goed, want Pieter eindigt zijn verslag met: 'Zondag ga ik weer.'

Het betreft een bezoek aan de Portugeesch-Methodische kerk.

'De opkomst viel erg mee.  Een zaal, drie kwart van 't Nut in de Oppert, liep geleidelijk vol.* Er zullen een paar honderd menschen geweest zijn. Ik was natuurlijk de vreemde eend in de bijt en mocht me in veel bekijks verheugen. Blond haar, blauwe oogen en bijna 6 voet lengte, zijn nu niet bepaald Portugeesche kenmerken. Ik kreeg een liederen- of gezangenboekje en ook een waar uitsluitend de psalmen in proza stonden. Zooals dat vroeger ook in de Calvinistische kerken gebruikelijk was, kregen we eerst een ellenlang gebed. Daarin werd alles opgesomd, net of de Alwetende niets weet. Er werd gebeden voor een spoedige beeindiging van den burgerkrijg in Spanje, voor de zieken, het gouvernement enz. enz. Daarna werd de geschiedenis voorgelezen waarin de broeders van Jozef naar Egypte komen om koren te halen, en waarop ook later de preek gebaseerd was. Drie maal hebben we gezamenlijk een lied gegalmd, met orgelbegeleiding, en deed ik dapper mee. Doordat het Boek der Boeken me nogal vertrouwd is, kon ik veel volgen, en kon ik ook constateeren dat Nascimento gelijk heeft en de S in het Portugeesch gewoon als S dient te worden uitgesproken. In tegenstelling tot de kerken in Nederland werd er slechts ééns gecollecteerd. Ook kon ik hooren dat we aan het slot kwamen door: De Heere zeeg'ne U en behoede U; Hij doe[t] zijn aanschijn over u lichten....enz.'

Of dit na of voor het kerkbezoek is, weet ik niet, maar Pieter krijgt er nog een nieuwe ervaring bij. 

' Ik geloof nooit dat 'n mensch oud genoeg kan worden om alles te beleven wat er te ondervinden is en alle sensaties mee te maken die ondergaanbaar zijn. Want hoeveel ongekende sensaties ik ook in den laatsten tijd heb ondergaan, die van het eten van inktvisch was er nog niet bij. Nu moet je toch waarlijk nog aan je tweede kinsdheid komen om te eten wat hier een alledaagsch kostje is. Als ik van te voren geweten had wat het was, zou ik misschien bedankt hebben voor het twijfelachtig genoegen. Maar ik kreeg het Zondagmiddag van de buren bovengestuurd en ik had geen flauw benul wat het was. Het geval lag op een schoteltje gekookte rijst en zag eruit als Wiener Würstchen. Maar bij de behandeling met mes en vork bleek er geen vel om te zitten en was de substantie heelemaal niet zacht. 't Geval was eenigszins taai en smaakte naar kreeft. Pas toen ik hier en daar een zuignapje in de lamp kreeg begon ik te vermoeden wat ik at. Die zuignapjes waren nog het lekkerst; die haddeniets gestoofd nier-achtigs.'

Het is duidelijk dat elk land zo zijn eigenaardigheden heeft. De Portugesen zullen heus geen kool stoven.

Pieter prefereert de bereiding 

'zóó uit het water, zooals de Engelsche keuken de bereiding van dit gerecht voorschrijft. Hier snijdt men de bladeren met steel en al dicht bij de kop af. Die stelen met blad worden in haar geheel gekookt en opgediend met wat olijfolie er overheen. Nah!'

Al ziet deze man goede voortekenen in het feit dat hij jeuk heeft aan zijn linkerhand en een glas heeft gebroken, hij is helaas verkouden en treurt om het feit dat het alweer 11 dagen geleden is 'sedert ik het laatst van een blanke ziel hoorde.'En dan nog een vervelend dingetje.

'Zooals de bijen, volgens een krantenbericht, bezig waren haar korven al vroeg dicht te maken dit jaar, waaruit men een strenge winter meent te mogen voorspellen, zoo heb ik ook mijn eigen korf hier dichtgemaakt tegen de Atlantische kou. Bijenwas zou wel afdoender zijn geweest dan mijn hulpmiddel, want ik heb 't met kranten gedaan. Trouwens die werkzaamheid was me niet onbekend, want op Essenburgsingel no. 33 moest ik 's winters ook de raamnaden met kranten dicht stoppen/ Maar ik geloof toch niet dat ik het midden-winter zonder een petroleumkacheltje zal kunnen stellen.'

Als de 'lamme luiwammessen' zijn opgehoepeld en Pieter na schoonmaak zijn verblijf nieuw zal inrichten, trekt hij waarschijnlijk helemaal in de kleinste ruimte, de slaapkamer. Die kan het gemakkelijks (en goedkoopst) warm gestookt worden. Hij kan dan sowieso weer wat kosten besparen, want hij hoeft dan niet meer naar het café voor zijn grote behoefte en dat scheelt meteen weer een tramreis. 

'In afwachting van het beeindigen der saneamento-werkzaamheden heb ik eens twee dagen vacantie genomen om door mijn kranten heen te komen en ben ik weer bij tot de 26ste [oktober] ultimo.Er wordt niet veel overgeslagen. Hoogstens de stand van geld- en fondsenmarkt en de nummers van de staatsloterij. Daarbij is de belangstelling wederkerig nihil. Tussen de kranten zat zoo'n radioblad van Philips. Sacramento, wat een toestel om van te kwijlen ofdewel te zeeferen. f 345,- of zoo iets, met één knop die alles doet. - Verder heb ik oude scheermesjes zitten aanzetten in een glaasje water. Ik had laatst in Rotterdam nog een pakje goedkoope mesjes gekocht, maar zoo'n goedkoop is duurkoop. Zagen waren 't. Mijn gezicht wordt er rauw van.'

Op de terugweg van het cafébezoek ziet Pieter de nieuwe Nationale Garde  die er beter uitziet 'dan het stel schooiers die ik eerst gezien zou hebben laten vermoeden.**' Het zijn knappe jonge mannen, wel 800 of 1000 die waarschijnlijk naar Duitsland of Italië zullen marcheren, 'want de vorm van salueren die er wel onafscheidelijk aan verbonden schijnt te zijn, werd ook hier in toepassing gebracht. Trouwens, wat moet je eigenlijk anders met zoo'n hand en 'n arm doen? Zelfs de Socialisten hebben er niet anders van weten te maken dan dezelfde beweging, maar dan met 'n vuist.'  

En dan een opvallend bericht:

Pieter krijgt nog steeds geen post van z'n kinders, maar wel een briefkaart van PaMa uit Den Haag. Zij schrijven dat ze geen idee hebben hoe lang ze in Indië zullen blijven en daarom hebben besloten hun huis niet te verhuren. Dit betekent dat ze eerder op vakantie gaan, dan dat ze zich permanent in Indië zullen vestigen. Omdat Frits en Els natuurlijk een verlof (van 1 1/2 jaar) plannen, is dit wel logisch. 

 

* In het Nutsgebouw aan de Oppert in Rotterdam werden diensten gehouden door de Vereniging van Vrijzinnige Hervormden. Het gaat dan om het gebouw van de Maatschappij tot Nut van het Algemeen, zie hierboven het interieur van de grote zaal.  

** Op 30 september 1936 werd het Portugese Legion opgericht, een burgerleger dat in het leven werd geroepen door de regering nadat er een duidelijk nationalistische geluid was ontstaan bij een optocht in Lissabon eind augustus. Bij die gelegenheid werd de angst voor bedreigingen, zoals die in naburige landen, uitgesproken en werd voorgesteld om een leger samen te stellen. Hier werd massaal op gereageerd en meer dan 20.000 mannen sloten zich aan. Om dit leger niet te laten ontsporen en corruptie te voorkomen, werd het onder gezag van de regering geplaatst.