'Doet zich dan niets anders voor dan is op het oogenblik mijn plan naar Oporto te gaan. Ik weet nu iets van Port en Sherry en zal mij dan daar in verbinding stellen met het hoofd van de firma waarmede ik reeds bij Paton correspondeerde. Ik zal hem voorstellen mij 4 maanden op proef kost en inwoning plus cigaretten te verschaffen teneinde van daaruit de leges te bewerken en aanbiedingen te maken in port per vat. Als zij zelf bottelen hebben zij een flesch port in een kwaliteit die hen anders f2,40 per flesch kost voor 90 cent à F1.-. Als ik nu gedurende 3 maanden een brief of 20 per dag schrijf, with a good appeal, dan MOET daar zou ik zeggen TOCH resultaat op komen. Gaat het loopen dan zal ik gelukkig geen hulp meer noodig hebben en loopt het überhaupt niet, dan heb ik voorlopig wat contanten om op te teeren in alle zuinigheid en kan dan waarschijnlijk op nog wat hulp van jullie rekenen. De Teetjest zal eventueel ook een duit in het zakje doen. Liefdadigheid naar vermogen.'
Het leven in Portugal is 'miserabel' goedkoop en Pieter hoopt dat hij daar vandaan gemakkelijk wat stukken in bladen geplaatst kan krijgen. Hij schrijft dat hij in dat land kan leven zoals hij wil, omdat niemand hem er kent, 'dus als ik maar een krot heb zonder wandluizen dan ben ik al zoo lekker als kip.' Dit impliceert in mijn ogen dat hij zich in Nederland anders/beter voordeed dat hij kon of wilde.
'Behoeften, behalve een fatsoenlijke cigaret, heb ik niet. Ontbijten doe ik niet. Een paar sneedjes brood voor lunch met 'n glas water is all that's needed, terwijl middageeten, desnoods vegetarisch een kratz kost. Onderkleeding heb ik nog plenty, overhemden dito. M'n twee pakken, al zijn ze reeds eenige jaren oud, kunnen nog een poosje mee, zoodat ik maar zeggen wil, dat wanneer alles en alles nog zoo beroerd tegen loopt, ik met jullie zeer gewaardeerde hulp toch blijmoedig een min of meer zekere toekomst in het Zuiden tegemoet zou gaan. Want erg koud is het daar niet, zoodat ik ook niet veel te verstoken zou hebben. Ik ben zelfs blijmoedig en optimistisch. Nu ben ik dat meestal wel doorloopend, maar nu ik dit besluit genomen heb, ben ik dat nog eens dubbel extra.'
De plannen worden, aan het eind van de maand, ook uiteengezet in een brief aan Piet en Jet (PaMa).
'Als jullie een beetje gebelgd zouden zijn op dezen kluizenaar, dan zou ik niet anders dan jullie volkomen gelijk kunnen geven. Aan den anderen kant.....tout savoir, enz. Luister dus eerst eens naar de omstandigheden.'
Pieter legt uit dat hij een boel te vertellen heeft, maar eerst alle bijzonderheden wilde hebben.
'Ik heb deze maand gewerkt, Zondags incluis, tot 1 en 2 uur 's nachts. Het werd ook wel eens 1/2 3. Dus als jullie om te beginnen maar weten dat de vertraging niet aan traagheid is te wijten schieten we al IETS op.'
Pieter feliciteert eerst ook PaMa met de geboorte van 'den nieuwen kleinzoon'. Helaas laat verder nieuws over de huidige stand van zaken in Indië op zich wachten.
En dan weer de plannen.
'Ik kan in dit land lichaam en ziel niet meer bij elkaar houden. Ik heb van alles geprobeerd, maar zelfs dat laatste daglooners-baantje is wegens geldgebrek des wijnhandeleigenaars aan z'n end gekomen. 's Heeren wegens zijn wonderlijk zeg ik maar. Wie weet waar het goed voor is. Want f 18.- per week was toch op den duur ook nix.'
Het Oportoplan wordt weer opgeschreven, al heeft Pieter het nu over een proeftijd van 3 maanden.
'Doen ze het niet, dan probeer ik het op m'n eigen houtje. In Oporto zijn firma's genoeg en de concurrentie is daar groot.'
En ook nu weer merkt hij op:' niemand kent me daar, dus ik kan zoo schraaltjes leven als ik wil.'
Om eens op een rij te zetten wat Pieter zoal heeft voor de loterij, maakt hij voor de Piet en Jet een lijstje. Het gaat om dozen met oude munten, enveloppen met postzegels, '100 pakjes met ongeveer 3 diverse steentjes of cameetjes in elk', 'Notgeld' munten, diverse pamfletten, boeken en magazines, alles bij elkaar wel 7000 artikelen en dan nog eens 300 prentbriefkaarten, foto's etc. die hij wil aanbieden aan het Koninklijk Aardrijkskundig Genootschap.
Als alle loten verkocht worden, dan 'heb ik mijn kleine schuldjes en de huur betaald, dan kom ik toch nog met voldoende in Oporto aan om het een poos te kunnen uitzingen en de machinerie aan het draaien te brengen.'
Vervolgens somt Pieter op wat hij graag voor Els en Frits bij PaMa zou stallen, we weten al wat dat allemaal is.
Dan wil Pieter nog graag advies, met name van Piet, want hij heeft een ongesigneerd schilderij van een hond, volgens kenners van een 19de eeuswe meester en geschat op F 600.-. Dat zou best een overschatting van de vorige eigenaar kunnen zijn geweest, maar Pieter wil het niet als F 1.- lot van de hand doen.
'Als jullie nu eens even gelegenheid zouden willen maken om een en ander te inspecteeren, vooral die dingen voor de kinderen, en je wil een belachelijk laag bod doen op de schilderij, dan zou me dat ten zeerste verheugen. De bod op die schilderij is maar een inval die ik al schrijvend kreeg, dus trek jullie daar maar niets van aan als je er niets voor voelt. Maar mochten jullie me daarmee willen helpen, dan natuurlijk meer dan graag. Dan krijgen jullie er een schilderij van Tetar van Elven bij toe, waar Piet z'n krachten op de restauratie kan beproeven, waar je Essie-Fissie een groot plezier mee zou doen.'*
PaMa moeten maar even per briefkaart laten weten wanneer ze langs kunnen komen, liefst zo snel mogelijk, opdat Pieter met het inpakken kan beginnen.
'Voor eten koken heb ik geen tijd meer, maar willen jullie tegen 'n uur of 12 komen op de koffie bij iemand die op de koffie is en 'n boterhammetje mee-eten, zeg dan maar welken dag en jullie zult met vreugde worden ontvangen.'
Pieter bekent nog dat het hem aan het hart gaat om alle boeken en dingen die hij in de loop der jaren om zich heen heeft verzameld en waar avonturen, geschiedenissen en vriendschappen aan vast zitten nu van de hand te moeten doen,
'zoo koud-koel weg, mir nichts, dir nichts van de hand te moeten doen voor de spreekwoordelijke appel en ei, is heusch geen lolletje. Edoch - niet treuren of lamlendig doen. Ik begin nu weer op mij 56ste als toen ik als 221/2 jarig jongeling voor de tweede maal naar Z.Afr. trok.** 'l Histoire.....enz. Alleen stapte ik toen voor het eerst eenige Kilometers zuidelijker aan land, n.l. Lissabon.'
Pieter sluit af met een p.s.' Aan lengte haalt deze brief in wat ie aan spoed is te kort gekomen.'
* Tétar van Elven (1803-1882) - zie portret hierboven - was een Nederlands architect. Zijn broer, halfbroer en twee zoons zouden kunstschilders worden. Misschien betreft het dus eerder een schilderij van een van hen; drie van de mannen hebben ook Tétar in hun naam. Lees meer hier.
** We hebben hier wel (weer) een raadsel. Pieter toog met familie in 1894 naar Zuid-Afrika en is daar waarschijnlijk vrijwel meteen zelf gaan werken, want hij heeft eerder geschreven dat hij vanaf zijn 14de zijn eigen geld heeft verdiend (en ook zijn eigen boontjes heeft gedopt?). Nu meldt hij dat hij er als 22 1/2 jarige terugkeerde, dus dat moet in de zomer van 1903 zijn geweest. Wat is er in de tussentijd gebeurd? Werd het met de Tweede Boerenoorlog te heet onder de voeten? Heeft hij Sophie in Nederland leren kennen en zijn ze samen naar Zuid- Afrika gegaan, waar ze in augustus trouwden en waar ruim een jaar later, in september, Katy werd geboren?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten