April 1937 (2); leelijk ten flessche

Eindelijk is er dan toch een berg post binnen. De zaken bij oom Koo (in Bussum) zijn aangetrokken, de kinderen hebben goede cijfers en er zijn geen zieken. George Chamers heeft de koningin ontmoet, is van de zorg van de Nieuwe Amsterdam af en er is eindelijk een brief uit Manindjau binnen. De aanvang zal ik later behandelen.

Nu eerst felicitaties voor de schoondochter met als 'slotregel':

'Het profijt moet komen uit wat ik aan sommige dingen te veel heb moeten inslaan voor de eerste productie en uit diverse utensiliiën die ik voor een tweede bezending niet meer behoef te koopen, zooals een badkuip, trechter, flacons etc.'

Helaas is Pieter deze aprilmaand 'leelijk ten flessche', want hij heeft huurverhoging gekregen, nu hij een nieuw toilet heeft, maar ook een schadepost van 20 escudo. Door een fout van de loodgieters is de w.c. tank blijven overlopen, waardoor er voor maar liefst 5 kub water betaald moet worden. 'Ik schrok me naar.'

Een kopje koffie kost gelukkig maar heel weinig. Dat kan Pieter zich veroorloven, zoals hij hieronder schrijft.

Naast de brieven is vader ook content met een rolletje kranten, waarvan ik de inhoud later zal onthullen. Eindelijk kan hij weer eens 'soepele taal' lezen. 

'Want Portugeesch heeft met het Latijn gemeen dat het stijf is. 't Zit in 'n keurslijf. Neem b.v. ons woordje 'dikwijls'. Dat kent men niet. Slechts 'muitas vezes' - vele malen. Voor 'lang geleden' zegt men ' ha muito tempo' - 't heeft veel tijd. En zoo kan je op allerlei gebied en richting het doodloopene van deze taal aanvoelen. Ze is dikwijls kinderlijk krom en onbeholpen van zegswijze. Neem onze trappen van vergelijking . Die kan men hier niet in dezelfde woorden verwerken. Hoog, hoger, hoogst: alto - mais alto - o mais alto. En zoo natuurlijk alle b.v.n.w. Het w.w. fazer (maken; doen) wordt door dat gebrek aan souplesse dan ook op het afgrijselijkst mishandeld. Eenige zotte voorbeelden zijn: scheeren - fazer a barba; fazer anos - verjaren; fazer contas - afrekenen; en met het w.w. dar -geven, is het net zoo gesteld.'

Filosofisch is Pieter vooral tijdens het scheren. Dat is zo'n moment om je gedachten te laten dwalen, net als vrouwen dat doen tijdens het huishouden ('mechanisch werk'). 'Bij stof afnemen, strijken e.d. handelingen kan men zijn gedachten den vrijen loop laten.' Een voorbeeld van zo'n overpeinzing is het nadenken over het woord buurman. 'Buurman - nachbar - neighbour - allemaal duidelijk aanwijsbare familie van elkaar. Het zou me zelfs niet verwonderen als het woord 'boer' het stamwoord was.' Dat neigh of nach staat voor 'na' als in nabij. Maar het Franse woord 'voisin' kan Pieter pas duiden als hij denkt aan het Portugese 'visinho' of wel 'vicinity'. 

'De president', Antonío Oscar Carmona (1869- 1951), bezoekt ook Porto mogelijk om de bevolking tot kalmte aan te sporen, zoals we hier kunnen lezen.