Maart 1937 (2); ik schrok me 'n mik

Gelukkig kan Pieter er mooi over schrijven: 

'Maart roert zijn staart. Ook hier en geweldig. ' t Is koud, naar, guur, akelig, miserabel. Het snel vlietende bruine water van de Douro wordt door een fellen tegenwind tot een verzameling van wit-beschuimde golven, waarboven de zeemeeuwen, tegen loodgrijze luchten, het stormbeeld completeeren. Warm-waterzak en winterjas zijn weer mijn getrouwe compagnons. En behalve het physisch onaangename van zulk weer werkt het ook zoo beroerd in op je heele psyche. Vooral als daarbij komt dat je niet op kunt schieten naar je zin door het gehannes van anderen.'

Op dat gehannes kom ik nog terug, eerst even verder over dat weer. Want later schijft Pieter daar nog meer over.

'Mijn parapluie heeft onder al die bedrijven geen drooge draad aan zijn ribbenkast, net zoo min als mijn schoenen en sokken gedurende de laatste weken. Ik heb 'n zwart paar schoenen waarvan er een lek is van onderen en een van boven. M'n Londensche heb ik nog niet kunnen dragen vanwege de knobbel des rechter grooten teens die er zeer in gaat doen. Volgende maand zal ik aan den schoenmaker moeten gaan gelooven. Nu, ik heb niet te klagen in dat opzicht. De man heeft nog niets aan me verdiend in 'n jaar.'

Over de gesteldheid van andere kledingstukken en het linnengoed schrijft Pieter:

Dan het gehannes:

Er is een offerte gekomen van een loodgieter voor de tank. Maar de goede man vraagt maar liefst 220 escudo. Dat is veel geld, zeker gezien het volgende:

'Den dag daarna krijg ik bevel om te verschijnen op het kantoor van de Policia de Vigilencia e Defenza do Estado. Dat is zooveel als de organisatie van den heer Himmler - de Gestapo. Ik schrok me 'n mik. Ik wist zeker dat ik nooit iets ten nadeele van den Staat had gezegd. Ik weet er te weinig van, dus ik kán er geen oordeel over hebben. Ik er heen. In elk geval heeft dat gebouw de best gemeubileerde ontvangkamer van alle kantoren die ik hier gezien heb. De heele omgeving zag er smaakvol en zindelijk uit. Eindelijk was het míjn beurt. En wat bleek nu? Dat er achter in mijn 'identiteitsboekje' gedrukt stond dat men zich elk jaar in Januari moet melden bij de authoriteiten. Nou, toen ik dat ding kreeg kende ik nog geen stom woord Portugeesch en heb ik na ontvangst nooit meer te voorschijn gehaald. Zeker niet om het te lezen. Bij de internationale politie had men mij gezegd dat dit biljet voor 10 jaar goed was, dus had ik mij daar niet meer om bekommerd. Ik legde een en ander aan den Chef van de Afdeeling uit, zeggende dat ik destijds heelemaal geen Portugeesch sprak, enz...........O, maar u spreekt nu heel goed. 61 Escudos boete alstublft.

Onbekendheid met de wet is nergens een verontschuldiging. Dus ook hier niet. Mea culpa - mea maxima culpa. Niets aan te doen. Gelukkig dat ik 'kapitaal' achter me had en het betalen kon. Als me dit vóór m'n 'windfall' was gebeurd, had ik waarschijnlijk niet geweten hoe de maand door te komen. Intusschen weet ik wel wie er op 2 Januari a.s. 's morgens vroeg voor de deur van het betrokken kantoor ligt om zijn pas te laten viseeren ten koste van 10.20, die ik bovendien nog te betalen heb.'

Om deze tegenslag weer wat goed te maken, vindt Pieter een badkuip voor 180 Esc. 'Dat waren dus 40 esc. verdiend.' Bovendien koopt hij een glazen filter voor 50 in plaats van 70 escudo. 

'Dat voortdurende geld uitgeven terwijl je nog niet aan de actueele fabricage bent begonnen, werkt beangstigend. Maar nu ben ik er toch bijna. Ik heb nu nog 'n dikke 1000 Esc. uit te geven en dan kan het feest beginnen.'

Er is geen post uit Indië, maar Pieter komt nog even terug op de moppen van Frits in diens vorige schrijven, want het herinnert vader aan de manie die in Nederland heerst rond flauwe afkortingen. 

'Zoo was er b.v. een margarine, merk BONA. Daarvan werd gemaakt: Bij Overlijden Niet Aansprakelijk. En toen de HEMA winkels er een restaurant bij openden, werd die naam: Hier Eet Men Afval.' 

Er komen wel wat kranten binnen en de Punch. De lokale krant levert problemen op door het vreselijk kleine lettertype en de rare afbrekingen ( zoals bijvoorbeeld Lei-pzig). Pieter snelt alleen de koppen en bekijkt de bioscoopaankondigingen. Maar naar de film gaat hij niet. 'De Rembrandt film is hier ook reeds geweest, maar 'Modern Times' van Charlie Chaplin is nu pas doorgesiepeld.*

Hij komt nauwelijks de deur uit in verband, mede vanwege het slechte weer. 

Het blijft deze keer maar bij twee velletjes, want 'de schrijfmachine gaat onder het mes.' Hij wordt schoongemaakt, in de olie gezet en de 'til' en cedille zullen worden toegevoegd. Hier gebruikt men dat teeken [de tilde] boven klinkers om aan te toonen dat ze een neusklank hebben. Voor zakenbrieven heb ik die teekens absoluut noodig.'

* Rembrandt was een biografische, in Engeland geproduceerde film uit 1936 met Charles Laughton als Rembrandt en zijn vrouw, Elsa Lanchester als Hendrickje. Ter voorbereiding gingen Charles en de regiseeur Alexander Korda veel naar Holland. Bovendien leerde Charles schilderen en liet hij zijn snor staan. Helaas verstoorde de relatie tussen de twee op de set, omdat Gertrude Lawrence, die Geertje Dircx speelde een enorme roddeltante was vol sterke verhalen. Hierdoor kon Charles zich niet goed concentreren, maar Korda vond het maar wat leuk en koos steeds partij voor Gertrude. De film is op You Tube te bekijken.

In Modern Times, die in drie jaar werd gemaakt en begin '36 in premiere ging, probeert Chaplin in zijn bekende en tevens laatste rol van 'little tramp' te overleven in de nieuwe geïndustrialiseerde wereld. Het is een aanklacht tegen de moderne tijd die volgens Chaplin de Great Depression veroorzaakte. In de film hoor je voor het eerst zijn stem.