Maar dat terzijde.
We beginnen Pieter Deijs zo langzamerhand te kennen, maar doorgronden zullen we hem waarschijnlijk nooit meer. Er blijven onbeantwoorde vragen, al worden er misschien nog wat zaken duidelijk in de correspondentie die ik nog tot mijn beschikking heb; ik ben, qua jaargangen/doorslagen zo ongeveer op de helft.
Dus wat weten we tot nu toe?
Pieter Deijs is in 1880 geboren in Amsterdam. Op zijn twaalfde, in 1993, vertrekt hij met of zonder (!) zijn ouders, broer Hendrik (1887) en zus Wilhelmina (1890) naar Zuid-Afrika. Daar is Pieter meteen zijn eigen boontjes gaan doppen, of hij nog contact met zijn familie had, is niet duidelijk. Hendrik overlijdt in 1903 in Johannesburg en Pieters moeder (Catharina) in dezelfde plaats in 1906. Wilhelmina sterft pas in 1971 (dit is tante Mien voor de familie). Wat Pieter in zijn jonge jaren allemaal uitspookt is niet duidelijk, maar hij is, naar verluidt, op een of andere manier betrokken bij de Tweede Boerenoorlog, brengt daar mogelijk verslag van uit (als journalist?).
We weten niets over een opleiding, al laat hij zelf wel doorschemeren dat die schamel was. Hij kan zich waarschijnklijk met zijn Nederlands en mogelijk Afrikaans goed redden (gooit zich waarschijnlijk ook in de strijd voor behoud van deze taal/talen), maar leert zichzelf op zijn drieëntwintigste Engels door boeken te lezen.
Pieter ontmoet zijn vrouw (Sophia Draaijer - 1872), volgens de overlevering, als zij, als operazangeres, een recital geeft en hij verliefd wordt op haar stem. Ze trouwen op 12 augustus 1903 in Kaapstad, met een simpele ceremonie en de zus van Sophie ('tante Nella') als getuige. Er zit ruim 8 jaar leeftijdsverschil tussen man en vrouw.
Een jaar na de trouwerij wordt Katy geboren, ook in Kaapstad. Maar dan verhuist het gezin naar India, wanneer en om welke reden is me (nog) niet bekend. Dit kan voor een korte periode zijn geweest, maar in ieder geval wordt in 1906, in Calcutta, Frits geboren. Mogelijk hadden Sophie en Pieter hier een rijk sociaal leven, want uit die tijd stammen een aantal geënsceneerde toneelfoto's (?) met een groot (internationaal) gezelschap.
Waarschijnlijk blijft het gezin in de Transvaal wonen, want Pieter wordt er politiek actief en treedt toe tot de Provinciale Raad, waarvan hij in 1913 voorzitter wordt. Het is heel goed mogelijk dat ze hier een goede tijd beleefden, want ze hadden in ieder geval personeel, getuige een prachtige foto van 'Charlie the houseboy' met zijn vrouw (?) in 1913.
We weten dat Pieter campagne voerde met de slogan:
'Vote for better Deys' (of was het Days?).
In 1916 is Pieter in Nederland voor een medische ingreep (?) , mogelijk is hij via Singapore gereisd, waar hij in augustus '15 in het Raffles wordt ontvangen. Maar als hij vanuit Nederland zijn carrière in de Transvaal weer wil oppakken, steekt waarschijnlijk de Eerste Wereldoorlog daar een stokje voor. Hij kan niet terug en zal zich uiteindelijk in Rotterdam vestigen.
Ik weet niet of in 1916 het hele gezin dan ook in Nederland is of later nakomt. Pieter schrijft over deze periode alleen in de ik-vorm.
Het is wel het jaar waarin hij zijn vrouw ontrouw is. Wat hij in 1934 aan zijn kinderen opbiecht. Hoe zullen die dat ervaren hebben? En wist Sophie ervan?
Over de jaren tussen '16 en '30 is (nog) vrij weinig bekend. In ieder geval is Pieter eind jaren '20 al compagnon van Keuzenkamp in diens reclamebureau. Althans...heeft Pieter zich ingekocht? Is hij werknemer? Het feit dat het bedrijf op naam van die Keuzenkamp staat, onthult hierover niets. De samenwerking wringt, maar er zijn ook goede momenten, zo hebben we inmiddels begrepen, maar als Pieter in 1934 vertrekt, is hij toch niet mild.
Ondertussen kwakkelt Sophie met haar gezondheid. Ze leeft grotendeels haar eigen leven, met een eigen sociale entourage en de nodige medische hulp en medicijnen. Zij overlijdt in 1932. Frits is intussen, in 1930, getrouwd met Eliza Nelson (Els) en direkt naar Indië vertrokken.
Met zijn kinderen houdt Pieter contact, maar de toewijding wisselt, mogelijk naar gelang zijn luim. Vader is trots, maar ook kritisch, zeker als het contact in zijn ogen niet frequent of wederkerig genoeg is. De relatie met Katy is stroef en zou ik in het huidige jargon bijna als bipolair omschrijven. Frits leidt duidelijk een eigen leven en heeft een gezin gesticht. Omdat hij zo ver weg zit, is er uitsluitend schrijftelijk contact en dat komt de relatie niet ten goede. Inmiddels is de recent met Daisy gehuwde zoon Adolf, die in London woont, (even?) uit beeld.
Financieel is het sappelen, maar kan Pieter duidelijk genieten van kleine dingen.
Het feit dat hij al dan niet actief lid is geweest van diverse Vrijmetselaarsloges, laat ik hier even buiten beschouwing. Maar het is een feit dat hij er waarschijnlijk vanaf zijn tijd in Zuid-Afrika tot 'heden' bij betrokken is geweest, al lees ik er steeds minder over in de brieven. Ik moet hier nog eens een goede tijdlijn van maken.
Hoe gaat deze familiekroniek verder? We gaan het zien en weten natuurlijk al het nodige 'uit eigen ervaring'. Ik heb nog ongeveer een jaar aan 'eenzijdige' doorslagen te gaan, dan kan ik, tot in 1938 originele brieven van Frits en Els aan de doorslagen toevoegen.
Wordt vervolgd.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten