April 1931 (5); de weg was "macadamnable"

Ondanks een rustige week, is Pieter niet aan schrijven toegekomen, dus hij heeft wat in te halen. Hij begint met een relaas over de opening van het nieuwe huis voor schepelingen van The British Sailors' Society, waar Pieter bestuurssecretaris van wordt. Hierbij was aanwezig de consul-generaal van 'His Britannic Majesty de Reverend Dr. Irwin Brown'*, die president van het bestuur zal worden. 

Het was maar goed dat Poe hier niet naartoe wilde,

'want de weg was "macadamnable". Die inrichting is aan de Breede Hilledijk, bij de Maashaven en ging ik daar heen per bus. Aan de overzijde gekomen hotsten we zoo op en neer, dank zij de slechte weg en de goede springveeren van het voertuig, dat ik meermalen m'n hoed de zoldering voelde raken. Dat was voor moeder absoluut ondoenlijk geweest.'

Bovendien is het koud, regenachtig en winderig en heeft Pieter al dagen last van een gemene verkoudheid. 

Maar hij moet toch even iets heel interessants melden, naar aanleiding van de bioscooptocht op vrijdagavond.

'Daar heb ik voor het eerst iets gezien dat én op kunstgebied én op dat van cinematologie (als dat woord past) iets hervorragends is. Gesynchroniseerd met de muziek (het is dus klankfilm) komen er op het doek, in geregelde muziekcadans en ononderbroken, stippen, strepen, lijnen, blokken, punten, die als in de verte aankomen, naderen, verplaatsen en verspringen, verdwijnen, bewegen.......iets aparts. Het is moeilijk te beschrijven wat er precies gebeurt, maar je voelt je gevangen in dat wonderlijke spel van steeds wisselende combinaties die daar op het doek op de maat der muziek, komen en gaan. Mijn beschrijving zou allicht beter zijn geweest als hier achter niet een jongen had staan oefenen op een hoorn. Dat ongeluk staat allerlei valsche toonen uit te schetteren en als je daarbij dan proberen moet om je gedachten te verzamelen voor de beschrijving van een harmonisch-geometrisch-muzikaal-bioscopisch-modern-fantastisch spel zonder substantie, dan kunnen jullie wel begrijpen dat de juiste woorden en gedachten daarvoor niet gemakkelijk komen.'** 

Omdat Pieter veel thuis is, leest hij ook veel proza. 

'Nu hoor ik al mompelen dat je vader in vrije oogenblikken toch al nooit zonder boek zag. Dat is waar, maar dat waren dan óf studieboeken óf opgewarmde short stories.'

Hij doelt dan op Kipling en Edgar Wallice en feuilletons in bladen. Maar nu zijn hem twee heuse romans aanbevolen. The Good Companions van J.B. Priestley en Kitty van Warwick Deeping. Het eerste boek zit bijzonder goed in elkaar, met in alle hoofdstukken andere personages die worden gevolgd [zij maken allen deel uit van een rondrijzende variëteitenshow] bij elkaar komen en weer hun eigen weg gaan. 

Pieter adviseert Katy om maar eens te kijken in de bibliotheek van De Bijenkorf in Amsterdam die 'zoo uitstekend voorzien is voor alle talen. Ze gaan zelfs zoo ver om voor je te bestellen wat ze niet voorradig hebben.'

Minder kunstzinnige zaken betreffen moeder, waarvan de tandresten door ontstekingen maar niet kunnen worden verwijderd. 

'Wat is de mens toch een treurig wezen op de keper beschouwd. Tanden krijg je met pijn en moeite en op dezelfde manier raak je ze weer kwijt, terwijl je ze nog hard nodig hebt.'

Haar verdwijnt daar waar je het wilt hebben en verschijnt juist op plekken waar je het kwijt wil.

'...b.v. aan de randjes van je ooren, sommige mensen krijgen zelfs een klein pruikie in hun oren of op hun neus. Anderen krijgen weer zoo'n enkele harde stekel boven op hun neus - en zo ga je maar door. Met moeite worden we geboren en met moeite stappen we er uit. Het gekste blijft altijd nog dat je positief weet DAT het gaat gebeuren, dat je absoluut geen idee hebt over het waar en het hoe en dat ons weinig laten beinfluenceeren over het wanneer.'

Gelukkig blijkt Frits toch nog naar zijn vader te aarden met een brief als

 'een juweeltje van een "stemmingsbeeld" en [...]herinneringen aan je schooljaren en het goed aangevoelde onwezenlijke als je ergens bent op een andere tijd en in andere omstandigheden dan gewoonlijk [...] In je brieven is gewoonlijk zooveel te vermelden over allerlei activiteiten dat de contemplatie daarbij noodzakelijkerwijze in het gedrang komt. En ziedaar, ik die "Frits van de Ganges" al zoo half en half ter ziele waande, zie hem daar eenklaps in mooi proza herrijzen. Nogmaals, my boy, it was A1.'

Hij zal in een later stadium nog toevoegen: 'We enjoy every bit of it, and particularly when the meditative speculates on the operative.'

Op de foto: terug van een bad in de rivier v.l.n.r. Mevr. Claes, Mevr. T. Deursen (controleursvrouw), Frits, Els en de Baas. 

* Pieter meldt dat Dr.Irwin Brown de schrijver is van An Irishman's difficulties with the Dutch language. Dit boek is geschreven onder het pseudoniem Cuey-na-Gael en het schijnt een ontzettend geestig boek te zijn over een Ier die een weddenschap aangaat om in 6 weken vloeiend Nederlands te spreken, met als enige houvast een oud Nederlands woordenboek. Stel je bijvoorbeeld voor dat hij 'pens and ink' nodig heeft en 'pens' gaat vragen in een schrijfwarenwinkel. Ook de omschrijving van de Nederlandse bureaucratie schijnt bijzonder humoristisch te zijn. 

** Het type film dat Pieter hier omschrijft werd gepropageerd door De Nederlandsche Filmliga (1927-1933), waarvan onder anderen Menno ter Braak en Joris Ivens oprichters waren. Zij meenden dat de Amerikaanse amusementsfilm de ontwikkeling van film als kunstvorm in de weg stond en maakten zich hard voor Europese avant-garde film en werken uit de Sovjet-Unie. Een (later) voorbeeld is An Optical Poem van Oskar Fischinger.