Als schrijver van dit blog ben ik maar een doorgeefluik. Het gaat hier om een deel van de geschieden

Mijn foto
Amsterdam, Noord-Holland, Netherlands
Als schrijver van dit blog ben ik maar een doorgeefluik. De informatie komt van foto's en brieven van Pieter Deys (1880-1945), de vader van Katy (1904-1977) Frits (1906-1949) en Adolf (1908-1940). Pieter was getrouwd met Sophia Draaijer (1872-1932). Frits trouwde met Els Nelson (1908-2004). Zij kregen 4 kinderen, mijn vader Henk (1932-2023), Willem (1934? als baby overleden), Bob (1935) en Els (1937).

vrijdag 13 augustus 2021

Oktober 1930 (2); goed blijven roeren

Zouden Frits en Els nu, twee maanden na hun huwelijk een ansichtkaart nog steeds ondertekenen met de 'Overgelukkigen', zoals twee dagen na de trouwerij? En wat zal de schoondochter inmiddels maken van de woorden van Pieter:
'Els, mannen zijn geen wonderlijke wezens; het zijn eenvoudig grote jongen. Geef ze een vinger.......en dan zullen ze niet de hele hand NEMEN, maar méér dan een arm geven. Een vrouw die IETS weet te geven kan er zeker van zijn dat ze het veelvoudige ontvangt.' 
Deze grote jongen zal moeten gaan opruimen, want er is een verhuizing op handen. Hij zal een begin maken als moeder in Lugano zit. De dokter heeft zijn zegen gegeven voor deze reis, al vindt Poe zichzelf wat zenuwachtig. Daar heeft Pieter ook last van als hij aan de opruiming denkt: 'Van veel boeken zal ik echter niet kunnen scheiden; dat voel ik al aankomen als ik mijn oog zoo langs de rijen in m'n kast laat gaan.' 
Voorlopig stelt hij de klus even uit. In een brief probeert hij te definiëren wat een 'gezellige brief' inhoudt. Het kost hem een kantje om te concluderen dat hij het niet weet. Maar dat de brief uit Indië 'gezellig' was, dat is een feit. Nu alleen nog een paar 'kieken' erbij. 
'Totdat je de kist in springt blijf je voortgaan met te haken naar iets dat nog in de toekomst ligt en als die naaste toekomst ons nu maar enige kieken brengt van het huis, enige interieurs, van de duiventil, het kippenhok en last but not least van jelui zelf, dan kunnen we weer zien waar we dân weer om gaan springen.'
Bovenaan zijn brief memoreert Pieter overigens de 31ste verjaardag van de Boerenoorlog. Daar was hij mee bekend, maar dat is een ander verhaal.
Tot hun verrassing hebben Frits en Els bij hun aankomst in Medan te horen gekregen dat Frits niet in Oost-Java zal worden gestationeerd, maar in Priaman. Helaas kan Frits daar niks met zijn studie Javaans (deze taal leerde hij waarschijnlijk als bijvak bij zijn studie Indologie aan de Universiteit in Leiden), want deze standplaats ligt op West-Sumatra iets boven Padang. Vanaf de boot reizen ze er met een kleine bus, waarin ook de cello van Frits wordt vervoerd, naar toe.

Pieter schrijft:
'[...]we vonden het verbazend leuk dat jullie niet naar Celebes of de Lampongs zijn gestuurd [...]. Het is in elk geval een beetje dichter in de buurt. Het is een gezonde streek en de brieven nemen niet zoo lang als dat ze naar of van de Molukken zouden doen. Daarbij horen we dat Els zoo graag Padang nog eens zou zien en ziedaar!....Er schijnt toch waarlijk wel zoo iets als een gelukkig gesternte te bestaan.'
In Priaman bereidt Els zich voor op de verjaardag van Frits (de 27ste oktober). Ze wil hem een aapje cadeau doen, waar ze zelf eigenlijk een beetje bang voor is. Om die angst te overwinnen gaat ze iedere morgen in de keuken bij Kokki oefenen; ze wil het dier namelijk zittend op haar schouders presenteren. En dat lukt!

Vanuit Priaman moet Frits af en toe op tournee. Hij gebruikt daarvoor een Harley Davidson, met zijspan. Als Els meegaat, nemen ze ook het aapje (Klimmiens) op sleeptouw. Deze zakentrips zijn ook gelegenheden om vrienden en bekenden te bezoeken. Bijvoorbeeld Elly Westerbeek, een oude schoolvriendin van Els in Padang. Daar fietste ze vroeger naartoe en dan zwommen ze samen in de kali voor hun huis. "Weg die paling," zeiden ze dan, terwijl ze een drijvende drol wegsloegen.

Pieter gaat naar het station, om 'moeder' en dochter op de trein naar Lugano te zetten. 'Met een blommetje - say it with flowers.' Hij helpt zijn vrouw de trein in en 
'daar was leegte [...] en dacht ik: - zoo, daar sta je nu ongeveer zooals je 28 jaar geleden begon. Alleen had ik toen geen geld en nu schuld. Maar dat is toch al een groote stap vooruit in de wereld, mocht ik zo ironisch bij mezelf opmerken, als je het zover hebt gebracht dat er mensen zijn die je voldoende vertrouwen om je schuld te laten maken.' 
Maar de bui drijft over en Pieter prijst zich gelukkig dat zijn brief 'toch maar eventjes naar drie zeer uiteenlopende streken van het compas' gaat. Ondertussen moet er natuurlijk ook gewerkt worden en wel aan de was! Nou ja, er moet een nieuwe advertentie worden geschreven voor Ozil*. De vorige campagne ('die serie onzin') heeft het goed gedaan, maar er moet iets nieuws worden verzonnen, dus Pieter neemt aan 's nachts nog van zeeppoeder te zullen dromen. 
Zonder vrouwelijk schoon in huis, is het aan Pieter om zijn kost te regelen. Hij koopt wat schelvisjes, ook voor de poes, maar dan ontdekt hij op het Hofplein de blikken van 'ALBA'. Hij koopt er drie (erwtensoep met kluif, boerenkool met worst en zuurkool met vlees), de prijzen noemt hij erbij en het feit dat er in een blik genoeg zit voor 2 dagen. Maar dan het dilemma: welke eerst? De duurste. En hoe? 'Goed blijven roeren, anders ging het natuurlijk aanzetten en een beetje lang, want ik had de ervaring dat er wel eens een prakkie op tafel kwam dat stond te dampen maar als je er aan begon tamelijk koud bleek te zijn. Ik dacht: Piet, jongen, op al dat gedamp en die stoom kan je niet aan. Goed warm serveren. Dat is het lekkerst.'
Hoe zal dit schrijven in Indië zijn ontvangen? Ik weet het niet. 

* Els had nog een vriendin die Elly heette: Elly Draaisma, de dochter van het schoolhoofd in Patih (Java) waar Els' vader onderwijzer was. Elly's danspartner en vriend van Frits, Gerrit Förch, studeerde ook indiologie. Bij gebrek aan een danspartner voor Frits regelde Elly Els en zo hebben de twee elkaar ontmoet. De foto is van 26 maart 1930, de laatste samenkomst van 'De Oorzaak'. Elly en Gerrit zijn het paar onder de slingers.


*Ozil was huishoudzeep, die werd gefabriceerd door 'Het Bleekertje', een Rotterdamse fabriek die vanaf 1921 bestond, gevestigd in Rotterdam en opgericht door de familie Wigleven. 
Ze vonden zelf diverse merken uit, naast Ozil ook smeermiddelen, scheerzeep en afwasmiddel. De particuliere klant werd gelokt met spelletje (tangram) plaatjes en zegels. Na de Tweede Wereldoorlog werd de concurrentie (Unilever/Hekel) te sterk en slonk het bedrijf aanzienlijk, totdat het in 1968 werd gesloten. De bijgevoegde advertentie zou zomaar van een bekende hand kunnen zijn!

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

1880-1945; Pieters cv 1893-1915

Het is weer eens tijd voor een update van de informatie rond Pieter Deys. Ik probeer zijn 'werkzame' leven op een rijtje te zetten e...