April 1936 (4bis); een plasdankie verdienen

Gelukkig, onze man in Oporto is niet geheel alleen, lees maar:

'Overigens heb ik nu zoo af en toe gezelschap van een kat, 'n spierwitte 'n voorbeeld van de 'concepcao immaculata', want hij heeft geen andere kleur haar op z'n heele bast. 't Is de kat van den slager beneden, dus die komt niet omdat ie honger heeft. Eerst kwam ie zo af en toe 'n beetje schuw nog, poolshoogte nemen. Maakte ik een te vlugge beweging, of stond ik onverwacht op, dan was ie de trap alweer af. Maar na 't uitlikken van 'n sardine-blikje, volgde al spoedig het bekende 'kauwtje' en vanmorgen stond ie al voor m'n deur te miauwen of ie er haast in mocht. Zoodra de deur dan open gaat komt ie met opgeheven staart binnentippelen geeft aan alles 'koppies', springt op m'n stoel, loopt over de papieren op tafel en is niet bij me vandaan te slaan. Hij heeft nu z'n eigen stoel met kussen compleet, vraagt netjes of ik de deur voor 'm open wil doen als ie 'n plasje moet plegen, wat ie beneden ergens schijnt te doen, en loopt zoo den heelen dag in en uit. Maar hij kan uren lang zeer vergenoegd op dat kussen, inelkaar gerold als 'n egel, liggen dutten. Dus heb ik nu iets om af en toe iets tegen te zeggen. Want wordt m'n poesje wel eens wat TE brutaal, dan verstaat blixems goed Hollandsch ook, als je 't maar hard genoeg zegt.'

In zijn leven heeft Pieter al veel kerken van binnen gezien, voordal Rooms-Katholieke, niet uit religieuze overwegingen, maar gewoon omdat die vaak open zijn en fraai versierd. Maar de kerken in Porto maken een verwaarloosde indruk. Er staan ook overal kwispedoors. 

'De devotie van de vrouwen die je daar ziet is schijnbaar zeer groot. Sommigen knielen en bidden alle heiligen af die in zicht zijn. En ze vallen maar op hun knieen waar hun dat 't meest geschikt lijkt. Ook heb ik 'n paar mijnheeren in 'n allerzieligste houding midden op de vloer ergens op hun knieen zien liggen, hoed en wandelstok naast zich gelegd, handen plat tegen elkaar opgeheven ten.....? 't Hoofie zielig op zij, oogies toe,........'n allerbelabberst gezicht. Zoo'n heele érge ootmoediging in 't openbaar is mij wel 'n beetje te circus-achtig. Die knullen mochten wel eens lezen wat Jezus gezegd heeft over bidden, o.a. dat je dat in je binnenkamer moet doen.

Ik ben daar op een bankje tusschen het devote publiek gaan zitten om dat gedoe eens goed te bekijken. Er was toevallig een mis gaande. Gebuig, geprevel en belletjes gerinkel op 't tooneel. Geschuifel gelach, gehoest, gekniel overal in 't rond. In één hoek waren ze zelfs 'en passent' bezig met biechten. Vlak naast me liet een arme vrouw, net op het plechtige (?) moment van de beker-heffing ten altare, een luizig harde boer. Frisch. Ik dacht: neemt u laats m'neer De Boer. Voor dat gezelschap andere geluiden mocht gaan laten heb ik 'm maar gesmeerd.

Als je dat gaat analyseren kom je tot allerlei beschouwingen. Van al die kerkgangers is er wed ik niet één die daar komt omdat ie 't z'n van liefde voor God overvloeiende gemoed niet kan ontzeggen daar eens 'n knieltje te gaan maken. Die menschen komen allemaal wat vragen of 'n plasdankie verdienen. De een wil gezond worden of 'n familielid gezond krijgen, 'n ander wil 't graag wat royaler hebben, 'n derde z'n dagelijks brood, de vrouwen en de meisjes leggen hun liefdesklachten aan de voeten van de Mater Dolorosa of klampen Maria Magdalena aan. Mankeeren ze iets aan hun keel dan nemen ze H. Blasius in den arm, zijn ze iets kwijt, dan moet de H. Antonius 'n handje helpen. Maar altijd wordt er gevraagd, hetzij om regen of om droogte of om wat dan ook. Trouwens dat is niet alleen het geval in de Roomsche religie, maar in alle godsdiensten, behalve in het onvervalschte Buddhisme. En dan denk ik wel eens om de uitspraak van Jezus die zei: ".... en Uw hemelsche vader weet dat gij al deze dingen behoeft....." terwijl Karel de Vde zei: "Spaansch is de eenige taal om God in aan te spreken." En als je daar dan weer verder op door borduurt dan kom je tot de conclusie dat Gabriël e.a. er een flink vertaalbureau op na moeten houden om al die gebeden in honderden talen en duizenden dialecten in 't Spaansch of in de hemeltaal over te zetten.'

Pieter heeft deze 'inspiratie' overigens niet in de beroemdste kerk van Oporto opgedaan: de Igreja  de Saô Fransisco, waar hij een ansichtkaart van bijvoegt.

'Zij heet te dateeren uit het jaar 800 en is gewijd aan den H. Fransiscus. Er is een geweldig aandoende hoeveelheid houtsnijwerk, zooals op de kaart goed is te zien. Alles wat je daar aan ornament ziet is houtsnijwerk en wás - once upon a time- verguld. Maar nu het geen goud meer is en geen hout nog is, zijn de gevolgen alweer een poveren indruk. De kerk is niet meer in gebruik en is tot nationaal momument van Portugal bevorderd, waar nu als maar aan gerepareed wordt en waar niemand haast mee heeft. Onder die kerk houdt men er een stel catacomben op na, waar de gewezen fraters kalmpjes het eerste bazuingeschal van den laatsten oordeelsdag liggen af te wachten. Het is tenminste gemakkelijker op die manier je zelf weer bij elkaar te rapen in zoo'n ingemetselde kluis, dan wanneer je als maaltijd hebt gediend voor kannibalen of krokodillen.' 

Lees hier meer over deze bijzondere kerk, die inmiddels duidelijk is gerestaureerd. De foto bij dit stukje is van de catacomben die Pieter noemt.