November 1936 (7); het bedauwde sproeigeluid

Uitzonderingen bevestigen de regel en die regel is dat de mens in de winter verkouden wordt of griep krijgt. Daar zal Pieter ook wel last van hebben, want hij begint zijn brief alsvolgt:

'In de hoop dat asperina vrouwelijk is, ben ik daar gisteravond mee naar bed getogen. Gossiemijne, wat heb ik 't te pakken. Telkens als ik gedurende den loop van den dag weer 'n beetje opknap als er zon is, dan geeft mijn nachtelijke boom-besproeiing me weer een nieuwe knauw.'

Het is een dankbaar onderwerp: de oplossing die Pieter heeft bedacht voor zijn ontbrekende toilet.

'Deze mijn boom herinnert me aan het gedicht in een taalboekje uit mijn prille jeugd., getiteld: "Van het boompje dat andere blaadjes wou hebben". Nou, ik moet je eerlijk zeggen, als ik die boom hier was, dat ik dat dan ook zou willen. Hij is reeds opmerkelijk kaler dan zijn drie broers in dit rijtje en inplaats van het bedauwde sproegeluid van eerst, hoor ik nu al een verraderlijk geplens an den voet dezes booms. 

Gelukkig is het einde van deze misère in zicht. Vanmorgen werd mijn oog gestreeld door het lelieblank van het closet dat naar boven werd gesleept. Hoe lang ze er nog over zullen doen eer het op zijn plaats staat en in gebruik genomen kan worden is weer een andere historie, maar in ieder geval: zóóver zijn we toch al. 

Dat ongelukkige gebrekkige W.C'tje met houten deksel, dat ik eerst had, herinnerde me aan hetzelfde type w.c. dat men vroeger op de Z.Afrikaansche stations had. In 1896 was ik als telegrafist gestationeerd op Station Zuurfontein, een belangrijk station tusschen Johannesburg en Pretoria, want daarvandaan liep een zijlijn naar de grootste dynamietfabriek ter wereld.* Op de muren van die stations-W.C. stond van alles. Iedereen die daar behalve andere bronnen ook zijn dichtader voelde ontspringen, kalkte een bijdrage op de muren. Een paar van de dingen (wat is geheugen toch een wonderlijke beweging) herinner ik me nog na 40 jaar: -

En we gaan nog even door, want Pieter heeft het laatste woord over zijn 'saneamento' nog niet geschreven.

'Een oud-Hollandsch spreekwoord zegt: "'t Draait altijd op st... uit, maar ik ben er nu eens voor de verandering over begonnen. Jullie zult me dit zeker niet kwalijk nemen, gezien de enorme belangrijkheid en actualiteit die het onderwerp op het oogenblik voor me heeft. In elk geval, áls het geval eindelijk klaar is zal het een enorme verbetering zijn, want ook de ruimte van het hok is iets vergroot, zoodat je tenminste weet waar je met je knieën moet blijven en bovendien wordt er een sproeier in gemaakt voor stortbad met wateruitlaat in een hoek van de schuinafloopende vloer. Niet dat ik daar voorloopig gebruik van zal maken. Mij te koud. Ik heb nu al voortdurend spit-neigingen door de koude voeten en heb nogmaal voor 1 1/2% mijn kapitaal moeten aanspreken ten bate van met schapenvacht gevoerde pantoffels. (Portugeesch: pantufas)  Gott sei Dank dat ik die tenminste heb, want 't was niet meer te harden. Ook heb ik de Portugeesche gewoonte aangenomen van m'n winterjas over m'n schouders te dragen in huis. D.w.z. men steekt zijn armen niet in de mouwen, maar gooit alleen losjes zijn jas om. In alle kantoren zie je de menschen zoo zitten; ook in de café's. Zelfs op straat is het een gewone dracht. Het voordeel er van is dat men zich niet zoo propperig voelt en zijn armen vrijer kan bewegen.'

Omdat er overdag steeds werklui in huis zijn, kan Pieter alleen 's avonds de deur uit. Gelukkig wordt de post bezorgd, dit keer brieven uit Indië, doorgestuurd door Katy en een geldzending. Uit Bussum (waar de zus van Pieter woont) komt een familiebrief en er zijn kranten en bladen opgestuurd. Mevrouw Chambers stuur Tit-Bits op en 'Mientje' The Happy.**

Over dit laastste blad schrijft Pieter:

''t Zijn allemaal short stories van love at first sight. Hoe ze de paartjes bij elkaar krijgen sta je verstomd van, maar elkaar ontmoeten doén ze, hetzij op 't strand, in 't water, in den trein, door middel van een paard of van 'n geweigerde auto, maar zo kómen bij elkaar.......and they lived happy ever after. Dat althans is de tendens, want verder dan de verloving of de trouwdag gaat geen enkele verhaal.'

* Het station Zuurfontein lag op de Zuid- of Zuiderlijn tussen Elandfontein en Pretoria, als verbinding tussen de Oranje Vrijstaat en de Kaapkolonie. Het werd waarschijnlijk beheerd door de Nederland- Zuid-Afrikaanse Spoorweg Maarschappij. Daarover hier meer. Het station lag op de lijn Elandsfontein-Pretoria.

De dynamietfabriek is waarschijnlijk die in Modderfontein. Een wagon met dit goedje ontplofte bij Braamfontein in 1896, we hebben daar eerder over gelezen.

** Tit-Bits from all the interesting Books and Newspapaers of the World, kort genaamd Tit-Bits was een Engelse weekblad dat aan de wieg stond van de populaire journalistiek. Het werd opgericht in 1881. Goedkoop gedrukt en in grote oplage verspreid, was het een soort mini-encyclopedie met een hoog drama- en sensatiegehalte. Er stonden ook korte verhalen in. Op 8-jarige leeftijd stuurde Virginia Wolf haar eerste artikel naar dit blad, maar het werd geweigerd. Vanaf 1939 verschenen er pin-ups op het omslag. Na diverse naamswijzigingen en overnames verscheen het blad in 1989 voor het laatst.