Uit het archief 1909 (juni 2); come at once

Op 4 juni 1909 wordt er in de namiddag vanuit Standerton een telegram gestuurd van Staas aan Deys, Noord St 96 JHsbg. De tekst luidt:

'Will be tomorrow evening in JHsburg'

Dat is dus 'the wire' uit de brief, die daardoor ook te dateren is op deze vierde.

De volgende dag, 's morgens, gaat er weer een telegram vanuit Standerton de deur uit. Dit keer van Ouwerkelk (Ouwerkerk lijkt me vanzelfsprekender) wederom aan Deys. Nu staat er:

'Staas left last night by dawn train sold cart and horses come at once.'

Zou deze verstuurd zijn door de 'Albert' die in de brief wordt genoemd?

C.J.W. Staas is dan nog de zakenpartner van Pieter en samen hebben ze Het Zuid Afrikaansche Handelshuis. Daartoe hadden ze ook een contract opgesteld, krap 2,5 maand voordat Staas de benen neemt:

Tot zover de informatie in het familie-archief. Maar er is nog wat meer te melden. 

Ik heb namelijk een C.J.W. Staas gevonden (Cornelis Johan Willem in 1872 in Den Haag geboren) die, als de Boerenoorlog uitbreekt, werkt als clown in het grote circus van Frank Fillis, onder de artiestennaam Corry Zarif.*

Staas schaart zich tijdens de oorlog aan de kant van de boeren en wordt in mei 1900 in Mafeking gevangen genomen en naar het krijgsgevangenenkamp Deadwood op Sint Helena gebracht.* Daar schrijft en acteert hij (in) de solovoorstelling De Barbiersjongen. Na zijn vrijlating keert hij terug naar Zuid-Afrika en het circus (eerst bij de Bostock and Wombwell Menagerie en later weer bij Frank Fillis). Na het faillissement van Fillis probeert Staas zijn achterstallig loon terug te krijgen van de opvolgers. In 1918 schrijft hij het originele verhaal van de film Fallen Leaves, waarin Adele Fillis (de dochter van) een rol heeft.**

In 1919 keert Staas terug uit de Eerste Wereldoorlog. Hij maakt dan zijn testament op en noemt zichzelf daarin drukker en uitgever in Pretoria. Hij zit dan in een sanatorium in Durban en zal daar twee maanden later overlijden. Op zijn overlijdingsacte staat hij genoemd als ongehuwd en handelsreiziger. Hij laat 'alles' na aan zijn zakenpartner Hendrik van Citters die ook te boek staat als drukker en uitgever. 

Over Standerton aan het begin van de 20ste eeuw kun je hier meer lezen. 

* Meer informatie over het beleg van Mafeking hier en het kamp waarin circa 6000 krijgsgevangen zaten op St Helena hier. 

**Over het grote circus van Frank Fillis lees je hier meer. 

** *Een samenvatting van de film en wat meer informatie lees je hier.