September 1940 (2); ik kan meer redeneeren

Pa schrijft dit keer, een week na de vorige brief en met het antwoord van Wim inmiddels binnen, aan zijn oudste zoon, schoondochter en kleinzoon (Teun). Het wordt snel duidelijk hoe moeizaam de contacten zijn geworden en hoeveel zorg dat geeft.

'Hoeveel keer we al op goed geluk af aan jullie hebben geschreven sinds 't uitbreken van de oorlog, weten we niet; we hebben geprobeerd jullie onze belevenissen te doen toekomen via Duitschland, Rusland, Siberië en Japan. jazelfs eenmaal per briefkaart, die we insloten in een brief aan een ons onbekende dame, 'n kennis van Mevr. Tresfon, in Amerika, aan wie we onder toezending van een internationale coupon verzochten die kaart aan jullie door te zenden, maar tot op heden ontvingen we nog geen teeken, dat jullie die berichten ontvangen hadden, waaraan wij ook bij voorbaat al twijfelden.'*

Pa en Ma vragen zich nu maar steeds af hoe ze hun kinderen kunnen laten weten 'hoe het ons gegaan is'. Dat is tot nog toe, gezien de omstandigheden, redelijk goed. Maar:

'Wel houdt de oorlogstoestand vooral Ma's gedachten den heele dag bezig, en mijment zij en verlangt zij dat we toch weer gauw wat van elkander zullen kunnen hooren, maar de gevolgen van dier toestand zijn toch minder bij haar geweest dan b.v. het vertrek van Els, Frits en de kinderen. Ikzelf ondervind natuurlijk wel dezelfde gevoelens, maar ik kan meer redeneeren en mij boven alles verheffen. Van beiden kunnen wij dus zeggen, dat wij vrijwel gezond zijn tot heden en de distributie van verschillende levensmiddelen ons niet te zeer treft. 

Ma deed me nu dezer dagen de vraag: Hoe kunnen we de kinderen doen weten, waar ze aan toe zijn als ons eens 'n ongeluk met noodlottige afloop trof, en ze vroeg of wij niet eens aan Oom Wim een brief in bewaring kjonden geven.'

Dat heeft Pa, zoals we weten, inmiddels gedaan en oom Wim heeft zich direct bereid verklaard zo'n brief te willen bewaren en aan Tony te zullen overdragen, die op zijn beurt zijn zus en zwager dan weer kan inlichten. 

'Jullie moeten dan weten, dat ons huis geheel onbezwaard ons eigendom is; het bovenhuis is bij contract verhuurd tot 1 Juli 1942 voor fl 675 per jaar, maar de winkel staat sedert 1 Aug leeg; Mej. de Zeeuw, die nu met heer Sombeek een kantoorboekhandel in de Obrechtsraat 120 heeft, is ons aan huur en 3 jaar glasverzekering f 248,- schuldig gebleven, welken achterstand zijn maandelijks met f 5,- over de post zal afbetalen; den 1en termijn heeft zij eind Augustus voldaan.** Wij hadden een rekening bij haar van f 14,26 zoodat zij in 't geheel f 233,74 moet afbetalen, dus nu nog f 228,74.

Op de Postbank staat momenteel ten name van Ma f 2450 en op mijn naam f 883,-. Bij de Ned. H.M. nog ca. f 81,-.'

Blijft men ons pensioen doorbetalen, dan hebben we dus geen krimp.'

Pa laat weten intussen verzekeringen te hebben afgesloten (inboel en oorlogsschade) voor huis en inboedel. Voor het huis geldt hetzelfde bedrag als de brandverzekering: fl 10.000,-  de inboedel is verzekerd voor fl 1000, -.

'Daarvoor moeten we een jaarpremie van f 3,30 (entree f 5) betalen en, als de vrede gesloten wordt. maximaal 100 maal die premie, of wij schade hebben geleden of niet.' 

Als de kinderen de erfenis accepteren, dan moeten zij in vredestijd die premie dus betalen. Als het dan nog oorlog is, dan kunnen ze 'uittreden'. De verplichting vervalt 'als de erfenis onder voorrecht van boedelbeschrijving wordt aanvaard, wat jullie wel niet zullen doen als er dan nog iets te halen valt, is 't niet?'

Bij een notaris zal een nieuw testament worden opgesteld, want datgene uit Bandoeng is inmiddels verouderd. 

'We hopen dat al onze maatregelen echter overbodig zijn, doordat de vrede gesloten wordt en wij allen weer gewoon contact kunnen hebben, zoo mogelijk door de lucht. Laat dus een en ander ook aan Els en Frits weten en houden jullie je maar goed.'

In een brief die Pa een dag later aan Wim schrijft, legt hij uit wat hij in de brief aan zijn kinderen heeft vastgelegt en ook dat het testament uit Bandoeng niet meer geldig is, omdat Els niet meer studeert. 

Nu al deze zaken zijn geregeld en er ook administratie in bewaring zal worden gegeven bij de notaris (Broers), voelen Pa en Ma zich wat geruster. Ze gaan af en toe naar de film of in een café thee drinken. 'Al gaan we er elken middag op uit, omdat Jet veel frische lucht noodig heeft, we zijn nu erg honkvast. Van 's avonds uitgaan is met die verduistering geen sprake.' 

Het plan om een toestel te laten maken met twee fietsen naaast elkaar, om heerlijke tochten mee te kunnen maken, is ook in verband met het einde van het seizoen, van de baan. De brief eindigt met de hartelijke groeten 'ook aan de Groothengels'.

En zo lezen we hoe er aan het begin van de oorlog in alle onzekerheid met het ergste rekening wordt gehouden. 

* In 1941 ontvangen Els en Frits bericht zie hier 

** Lees hier wat meer over de Obrechtsrtaat. Nummer 120 is nog in 'originele' staat.