Maart 1916 (intermezzo); that large and influential institution

Naar aanleiding van wat vragen die zoal in de familie opkomen, voeg ik in dit blog even het volgende toe, vooral om het tussen alle informatie vast te leggen. 

Een vraag is, wanneer Pieter een vrijmetselaar werd en natuurlijk ook hoe. 

Pieter was in ieder geval in Zuid-Afrika al broeder. Hij zal inderdaad voorgedragen zijn, maar ik weet niet door wie.

In 1914 is hij lid van de lodge Scottish Constitution als secretaris/junior warden (dit is een derde rang), maar hij wordt in dat jaar ook meester. Hij start en redigeert in dat jaar The Masonic Journal of South Africa, maar stopt daarmee in 1915 of '16. Hij is in '14 ook lid van de Zion Lodge in Johannesburg en van de correspondentiekring van de Quatuor Coronati Lodge (dit was een studieloge). In 1920 is hij lid van De 3 Kolommen in Rotterdam. 

Hij blijft dus vrij lang maçonnieke carrière maken. In 1926 wordt hij 'officier'; een benoeming die alleen mogelijk is bij meesters. 

Dan vertelt Pieter zijn kinderen in 1930 over het Correspondentieblad van het Hoofdbestuur der Orde van Vrijmetselaars onder het Grootoosten van Nederland.

'Daarin is het eerste gedeelte van den Zeer Eerwaarden Grootmeester en het laatste is van de hand uws vader. Br. Grootsecretaris heeft n.l. het stuk dat ik indertijd schreef over de Contact-Commissie in zijn geheel gepubliceerd. Leuk hè!'

In 1939 gebruikt deze vader nog 'oud' papier met als briefhoofd: P. Deys; Masonic Press Service; P.O. Box 277 Rotterdam.

Als hij in 1936 in Portugal woont, probeert hij daar wel bij vrijmetselaars aan te sluiten, maar binnen de dan heersende dictatuur worden alle 'geheime verenigingen' vervolgd en zijn de loges gesloten. Dat betekende overigens niet dat er geen activiteiten vanuit het buitenland of ondergronds werden ondernomen. Het verbod werd in Portugal pas in 1974 opgeheven. 

In 1916 waagt Pieter het een brief te typen aan de Prime Minister of the United Kingdom als ‘member of the Provincial Council of Transvaal, on leave, having undergone treatment by a local specialist’. De brief is gedateerd op 26 maart 1916 vanuit Hilversum.*

Pieter schrijft dat hij, voor zijn terugkeer naar Zuid-Afrika (!) een poging wil wagen om zijn land te dienen, met het volgende voorstel:

Omdat wij noch Duitsland de eerste stap zullen nemen in vredesbesprekingen en anderen niet in staat zijn gebleken succesvolle besprekingen te voeren,

‘I beg you to suggest that you give me permission secretly to approach the Grand Master of Netherlandic Freemasonry (brother of the Dutch Minister of Finance) to whom I am well introduced, in order to make him the connecting link for a masonically secret conference between the British and German Masters. Lord Ampthill, who on account of the Grand Mastership of a Prince of the Blood Royal, acts as Pro-grand Master, would no doubt, be the right man in the right place. I have corresponded with him on the peace subject before the war and he has filed copies of my introductions and references. 

The way for action on my suggestion was already paved before the war, when Lord Ampthill and some prominent Freemasons exchanged friendly visits with the German Grand Master and his officers.**

My plan of campaign would be this: on receipt of your confidential authorization I would pledge the Netherlandic Grand Master to secrecy, act as secretary to him in this matter, and write to the English and German Grand Masters, calling on them to approach their respective Governments asking permission to meet at a conference in The Hague without documents or papers of any kind. To be present none but the Netherlandic Grand Master as intermediary, the English and German Grand Masters, and myself as secretary. The broad outlines of a peace basis can then be laid down and the negotiations continued or otherwise.

I would respectfully submit that the advantages of my proposal are threefold. 

Firstly, it makes negotiations possible. 

Secondly, absolute secrecy will be maintained 

Thirdly, there is the advantage of dealing through a most worthy and universally respected plenipotentiary, a body whose tenets, constitution and works are such as to bring action for Peace well within its scope, so that, should our efforts be crowned with success and the world eventually receive “The History of the Rapprochement” it will add the more lustre to that large and influential institution which was founded in the United Kingdom in 1717, and which to-day is a world wide organisation.

I have the honor to be, Sir, your Obedient Servant,'

Op 6 april komt er een antwoord uit Downing Street, gericht aan P. Deys Esq.

‘Dear sir,

The Prime Minister desires me to thank you for your letter of 28th, and its enclosure. He regrets however that he does not think it possible to avail himself of your suggestion. Yours faithfully,

David Davies'***

Ik heb geen idee of deze actie van Pieter weer een voorbeeld van zijn individueel en voortvarend handelen is (een beetje in de trant van: eerst doen dan denken) of echt een hele serieuze poging om vredesbesprekingen te faciliteren. 

* In 1915 gaat het gezin vanuit Johannesburg naar Nederland, bij aankomst verblijven ze eerst in het Victoria Hotel in Amsterdam, daarna  gaan ze naar een pension van weduwe Ham (?) en mogelijk later naar dat van weduwe Gehner. Uit de brief van Pieter kunnen we opmaken dat hij in Hilversum behandeld wordt en dat hij de intentie heeft (snel?) terug te keren naar Zuid-Afrika. In mei (1916) verhuizen ze naar Voorschoten. In juni noteert Pieter dat hij in Berlijn is! Ik heb geen idee waarvoor dit was en hoe lang, maar in september noteert hij weer 'Voorschoten'. Daarna is de volgende bekende verblijfplaats Rotterdam, in juli 1918.

** Over Lord Ampthill (1869-1935), 2nd Baron, vond ik dit.

** First Baron Davies (1880-1944) werd in 1916 Parliamentry Secretary van David Lloyd George, de toenmalige Prime Minister van Engeland.