Hoe was het in het jaar 1935 of eigenlijk in het leven van Pieter? Hij probeert het een en andere duidelijk te maken aan zijn bet-achter-kleinzoon en is daarbij flink lang van stof. 'Edoch, het houden van philologische bespiegelingen was nu juist niet een der vele onderwerpen die mijn aandacht vroegen toen ik aan dezen brief begon. Mijn gedachtengang daarbij liep in heele andere banen. Laat ik trachten je mijn bedoeling duidelijk te maken. Als ik in geschiedkundige boeken lees van de Egyptenaren, de Babyloniërs, de Meden en Perzen, de Grieken en Romeinen, dan trekken aan mijn geestesoog tal van gebeurtenissen voorbij; vooraanstaande personen uit die perioden, doemen op en ik stel ze me voor kort, lang, mager, dik, met of zonder baard, zie ze in hun volle pracht en glorie in de tempels en gebouwen waarvan ons de ruïnes zijn overgebleven en probeer me in te denken hoe die menschen leefden. En juist dit laatste is zoo lastig. Men kan zich gemakkelijker een veldslag met ouderwetsche wapenen indenken dan zich voorstellen hoe Sabherib, Darius, Cleopatra, Ramses, Socrates of Julius Caesar sliepen, toilet maakten, aten, werkten, zich verpoosden, hun dag indeelden - kortom hoe zij leefden wanneer er geen veldtochten waren, pyramiden werden gebouwd, wijsbegeerte of staathuishoudkunde werd beoefend.
Uit graven en opgravingen bereiken ons allerlei voorwerpen uit het verre verleden waaruit allerlei geleerden allerlei conclusies trekken, maar dat is niet altijd zeker weten.
Nu is mijn opzet met deze brieven m'n beste jongen, je een idee te geven hoe ons tegenwooordige leventje reilt en zeilt, want ik durf op grond van eigen ervaringen wel beweren dat het dagelijksch leven en vele zeden en gewoonten in jouw tijd grondig zullen verschillen van ons tegenwoordig bestaan. Ga maar eens na: ik ben nu 54 jaar; bij mijn grootmoeder heb ik nog zwavelstokken en later pas lucifers in gebruik gezien en mijn grootvader had nog een z.g. tondeldoos met steen en vuurslag om zijn pijp aan te steken. De verlichting geschiedde met petroleumlampen. MIjn grootouders herinnerden zich nog de opening van spoorlijn Amsterdam-Haarlem en nauwelijks honderd jaar later moet de stoom zich met hand en tand verdedigen tegen middelen van tractie. Laat mij eens opsommen de uitvindingen die hun invloed op ons dagelijksch leven hebben doen gelden en die in minder dan een halve eeuw elkander snel opvolgden. In mijn jeugd begon de strijd tusschen gas en electriciteit. Het rijwiel was toen ook nog in de kinderschoenen en een luxe-artikel inplaats van algemeen vervoermiddel. De eerste auto zag ik in 1890. Ook de telefoon is eerst in mijn tijd een algemeen communicatiemiddel geworden. De gramofoon was een vinding die op de Fransche Academie als een soort buiksprekerij werd gehoond. De fotografie kreeg ook eerst in de laatste helft der 19e eeuw vasten grond onder de voeten. De rotatiepersen hebben het tegenwoordige dagbladbedrijf mogelijk gemaakt. Toen Bleriot in 1909 over het Engelsche Kanaal vloog en en onderzeebooten begon te bouwen, sloeg het menschdom van verbazing de handen ineen en meenden de geloovigen dat het einde der wereld nu wel spoedig kon worden verwacht. De film was een even groote bron van verbazing, evenals de radio en televisie. Dit laatste is, terwijl ik dit schrijf, nog niet algemeen, maar zal het wel zijn als je dit leest. En deze opsomming behandelt nog maar alleeen de meeste voor de hand liggende zaken. De ontwikkelingsgeschiedenis van elk deze vindingen beslaat boekdeelen in onze bibliotheken, dus je kan wel nagaan dat ik volstaan moet met de bloote noteering der feiten.
Van de enorme vooruitgang en de belangrijke ontdekkingen op het gebied der phycien, chemie, astronomie, bacteriologie en in zoovele andere vakken, zoomede de toepassingen daarvan, kan je eveneens lezen in de bibliotheken voornoemd.
Ik wil je alleen maar beschrijven datgene wat gewoonlijk nooit in de geschiedkundige boeken te vinden is - ons leventje van alle dag. Daarbij zullen allerlei toelichtingen over maatschappelijke verhoudingen noodig zijn, anders begrijp je niet waarom de een zijn dag begint 's morgens om 'n uur of vijf, terwijl een ander in zijn bed ligt tot in den namiddag. Want gezien alles wat er in mìjn halve eeuw gegroeid en veranderd is, en dat mijn bet-overgrootvader mij in een krankzinnigengesticht zou hebben doen opsluiten als ik hem verteld kon hebben van al de dingen die in 1935 heel gewoon zijn, evenzoo zullen in jouw tijd de verschillen met vandaag zóó enorm zijn dat je ons in omgekeerde richting imbeciel zult vinden.'
Geen opmerkingen:
Een reactie posten